Anemija, poznata i kao malokrvnost, se javlja kada krv ima snižen broj crvenih krvnih zrnaca (eritrocita) ili ako crvene krvne ćelije nemaju dovoljno hemoglobina. Pošto je neželjeni efekat anemije niska cirkulacija kiseonika u krvi, simptomi anemije obično uključuju mišićnu slabost, kontinuirani zamor ili letargiju, a ponekad i promene raspoloženja.
Teška anemija ili anemija koja se ne leči takođe može ponekad uzrokovati komplikacije, uključujući i oštećenje srca, mozga i drugih organa. Iako je ovo jako retko, ukoliko se anemija ne leči, može postati i smrtonosna.
Uzimajući u obzir ozbiljnost anemije i koliko je ona uobičajena među određenim starosnim grupama – posebno kod žena tokom reproduktivnih godina ili odraslih sa postojećim zdravstvenim problemima iznad 65. godine života – neophodno je da naučite kako da prepoznate simptome anemije. U nastavku teksta ćemo govoriti o najčešćim znacima anemije, kao i o uzrocima i faktorima rizika za pojavu anemije, kao što su nedostatak gvožđa ili loša ishrana.
Šta je anemija?
Anemija je stanje označeno nedostatkom crvenih krvnih zrnaca ili hemoglobina u krvi. Hemoglobin je protein bogat gvožđem koji daje krvi karakterističnu crvenu boju. Pomaže ćelijama da dovedu kiseonik iz pluća u ostatak vašeg tela. Ako imate anemiju, vaše telo jednostavno ne dobija dovoljno krvi bogate kiseonikom, što vas čini umornim i slabim.
Crvena krvna zrnca sadrže hemoglobin i takođe su važna za imunitet, uključujući i borbu protiv infekcija, kao i za krvotok i sprečavanje prevelikog krvarenja.
Anemija je usko povezana sa nedostatkom gvožđa. Nedostatak gvožđa je jedan od najčešćih hranljivih nedostataka u ishrani. Gvožđe pomaže u proizvodnji hemoglobina. Telu treba gvožđe da obavlja mnoge funkcije tokom svakog dana. Ali, uobičajeno je da mnogi ljudi žive sa niskim nivoom gvožđa zbog faktora kao što su gubitak krvi (kao što je menstruacija ), loša ishrana ili nemogućnost apsorbovanja dovoljne količine gvožđa iz izvora hrane.
Anemija simptomi
Bez dovoljno crvenih krvnih zrnaca koja sadrže kiseonik u vašem telu, nemoguće je transportovati odgovarajuće količine kiseonika u mozak, tkiva, mišiće i ćelije. Osećaj umora je prilično čest među odraslim ljudima i mnogi ga pripisuju faktorima kao što su: stres, nedostatak spavanja, borba protiv virusa i radni raspored, između ostalog.
Kada je u pitanju anemija simptomi koji se najčešće javljaju su:
– Umor
– Slabost
– Bleda koža
– Brzi ili nepravilni otkucaji srca
– Kratak dah, problemi sa disanjem i smanjena izdržljivost
– Bolovi u grudima
– Vrtoglavica ili gubitak stabilnosti
– Kognitivni problemi, uključujući letargiju, teško koncentrisanje i probleme u obavljanju posla
– Hladne ruke i stopala ili drugi znaci promene telesne temperature
– Glavobolje.
Takođe bi trebalo da biti svestan da na početku anemija može biti tako blaga da često prolazi nezapaženo u određenom vremenskom periodu, ponekad čak i godinama. Međutim, simptomi anemije se obično pogoršavaju, jer stanje napreduje, posebno ako više od jednog faktora rizika doprinosi ovom problemu.
Kako da saznate da imate anemiju? Najobičniji test krvi koji uključuje merenje nivoa crvenih krvnih zrnaca (eritrocita) u krvi, kao i hematokrit test, zajedno sa testom za hemoglobin – otkriva da li imate anemiju.
Anemija – uzroci i faktori rizika
Postoje tri osnovna razloga zbog kojih biste mogli da razvijete anemiju usled nedovoljne količine crvenih krvnih zrnaca:
– Nedovoljna proizvodnja crvenih krvnih zrnaca.
– Gubljenje previše krvi zbog povrede, menstruacije ili drugih okolnosti koje uzrokuju krvarenje.
– Kada telo uništava crvene krvne ćelije zbog promena u imunološkom sistemu.
Faktori rizika i stanja vezana za anemiju uključuju:
– Nedostatak gvožđa ili vitamina B12. Ovo može da se desi ako ne jedete dovoljno uopšte, ako imate restriktivnu ishranu, ili ponekad ako ste vegetarijanac/vegan koji izbegava životinjske proizvode (pošto su to dobri izvori gvožđa i vitamina B12). Telu treba adekvatna količina gvožđa, vitamina B12, folata i drugih hranljivih sastojaka iz hrane koju jedete kako biste proizvodili zdrave količine hemoglobina i crvenih krvnih zrnaca.
– Biti žena, pošto žene razvijaju anemiju češće nego muškarci.
– Ljudi koji imaju pernicioznu anemiju dobijaju dovoljno vitamina B12, ali nisu u mogućnosti da ga pravilno metabolišu ili koriste. Zbog toga njihovo telo i dalje ne može da proizvede dovoljno hemoglobina.
– Starije godine. Istraživanja pokazuju da su osobe iznad 65 godina sklonije razvoju anemije.
– Trudnoća takođe može povećati rizik za anemiju.
– Kandida, gljivična infekcija koja može da promeni način apsorbovanja hranljivih materija, uključujući vitamine B grupe.
– Ostala stanja koja mogu da dovedu do anemije uključuju autoimune bolesti (npr. lupus), HIV/AIDS, reumatoidni artritis, bolest bubrega ili rak. Ako imate problema sa bubrezima i anemijom, eritropoetin – glikoprotein koji kontroliše proizvodnju crvenih krvnih zrnaca, može biti ”isključen”. Ako vam bubrezi ne proizvode dovoljno ovog proteina, to može doprineti anemiji.
– Probavne bolesti koje narušavaju apsorpciju hranljivih materija, kao što je inflamatorna bolest creva, Kronova bolest ili čir.
– Često uzimanje lekova za prevenciju bolova, naročito aspirina, koji blokiraju određene hranljive materije.
– Ponekad je anemija genetski nasleđena. To uključuje: aplastičnu anemiju (kada telo ne proizvodi dovoljno crvenih krvnih zrnaca), bolesti koštane srži, kao što su leukemija i mijelofibroza, hemolitička anemija (crvene krvne ćelije se uništavaju brže nego što ih može nadoknaditi koštana srž) ili anemija srpastih ćelija (koja se karakteriše neispravnim oblikom hemoglobina koga proizvode crvene krvne ćelije, koji se ne može koristiti, što uzrokuje da krvne ćelije prerano umiru). Genetski poremećaj koji se naziva G6PD deficijencija može takođe doprineti anemiji.
– Talasemija je drugo stanje koje može dovesti do anemije. Ovaj nasledni poremećaj krvi karakteriše se manjom količinom crvenih krvnih zrnaca i sa manje hemoglobina u telu nego normalno, što može uzrokovati anemiju